Kancelaria Klonowski » Zmiana i uchylenie planu spłaty wierzycieli w upadłości konsumenckiej

Plan spłaty wierzycieli ma na celu doprowadzenie do zaspokojenia ich roszczeń przez dłużnika. Choć jest on ustalany na mocy postanowienia Sądu upadłościowego, to w pewnych okolicznościach może dojść do jego zmiany. Są one określone w przepisach ustawy Prawo upadłościowe.

Co to jest plan spłaty wierzycieli?

Plan spłaty wierzycieli ustala Sąd upadłościowy w formie postanowienia. Ma on ten skutek, iż upadły zobowiązany jest do uiszczenia ciążących na nim zobowiązań na rzecz wierzycieli w tej części, która pozostała nieuregulowana po podziale funduszy masy upadłości. Spłaty te muszą być tak ukształtowane, aby umożliwić w niezbędnym zakresie utrzymanie upadłego oraz jego rodziny, przy czym okres takiego zobowiązania nie może przekroczyć 84 miesięcy.

Plan spłaty wierzycieli nie ma charakteru bezwzględnie obowiązującego i może zostać:

uchylony,
zmieniony.

Kiedy może nastąpić uchylenie plan spłaty wierzycieli?

Jeżeli dłużnik w sposób trwały nie ma możliwości wywiązania się z obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli i wynika z okoliczności niezależnych od upadłego, wówczas Sąd na wniosek upadłego, po wysłuchaniu wierzycieli, może uchylić plan spłaty wierzycieli i umorzyć niewykonane zobowiązania upadłego. Na postanowienie to przysługuje zażalenie, a od postanowienia Sądu drugiej instancji - skarga kasacyjna.

Z kolei w razie niewykonywania przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli, Sąd z urzędu albo na wniosek wierzyciela, po wysłuchaniu upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty wierzycieli, uchyla plan spłaty wierzycieli. Wyjątkiem jest sytuacja, w której:

uchybienie przez upadłego obowiązkom jest nieznaczne,
lub dalsze wykonywanie planu spłaty wierzycieli jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.

Na postanowienie w tym przedmiocie przysługuje zażalenie.

Sąd ponadto uchyla plan spłaty wierzycieli, gdy upadły:

nie złożył w terminie sprawozdania z wykonania planu spłaty wierzycieli,
w sprawozdaniu z wykonania planu spłaty wierzycieli zataił osiągnięte przychody lub nabyte składniki majątkowe,
dokonał czynności prawnej, bez uzyskania zgody Sądu albo czynność ta nie została przez Sąd zatwierdzona,
ukrywał majątek lub czynność prawna upadłego została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Podkreślenia wymaga fakt, że w razie uchylenia planu spłaty wierzycieli zobowiązania upadłego nie podlegają umorzeniu.

W sprawie uchylenia planu, Sąd orzeka na rozprawie. O terminie rozprawy wierzycieli zawiadamia się przez obwieszczenie.

Kiedy może nastąpić zmiana planu spłaty wierzycieli?

Zmiana planu spłaty wierzycieli jest zasadna, gdy zajdą okoliczności przewidziane w przepisach ustawy Prawo upadłościowe. Może to nastąpić:

na korzyść upadłego,
na korzyść wierzycieli.

Zmiana planu spłaty wierzycieli na korzyść upadłego

Jeżeli upadły nie może wywiązać się z obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli, Sąd na jego wniosek, po wysłuchaniu wierzycieli, może zmienić plan spłaty wierzycieli. Sąd może przedłużyć termin spłaty wierzytelności na dalszy okres nieprzekraczający osiemnastu miesięcy. Na postanowienie Sądu przysługuje zażalenie, a od postanowienia Sądu drugiej instancji skarga kasacyjna.

Podkreślić trzeba, że wniosek przedmiocie zmiany planu spłaty wierzycieli może złożyć tylko i wyłącznie dłużnik. Sąd nie jest związany jego stanowiskiem, co do zasadności wniosku. Uprawnienie to nie przysługuje wierzycielom, których jednak Sąd musi uprzednio wysłuchać.

Postanowienie w przedmiocie zmiany planu spłaty, a więc zmieniające bądź odmawiające jego zmiany zapada z reguły na posiedzeniu niejawnym.

Wydłużenie przez Sąd okresu spłaty, wiąże się obniżeniem wysokości spłat w postaci rat ustalonych na rzecz wierzycieli w planie spłaty i dokonywanych okresowo przez upadłego.

Może mieć to miejsce, co do zasady, w sytuacji wystąpienia przejściowych i niezależnych od niego problemów płatniczych. Za przeszkodę przemijającą uznać można tylko taką, której skutki uniemożliwiające realizację planu spłaty skończą się przed upływem przedłużonego okresu. Może to być przemijające pogorszenie stanu zdrowia dłużnika, które ogranicza jego możliwości w zakresie zarobkowania upadłego, czasowy wzrost koniecznych wydatków na utrzymanie jego samego i pozostających na jego utrzymaniu członków rodziny, etc.

Przeszkody trwające dłużej, a więc wykraczające poza maksymalny czas trwania planu spłaty, uznaje się za trwałe. W takiej sytuacji wniosek upadłego o zmianę planu spłaty powinien zostać oddalony przez Sąd.

Dodać trzeba, że Sąd może przeprowadzić postępowanie dowodowe na okoliczność istnienia podstaw do zmiany planu spłaty. W tym celu może on występować do administracji skarbowej o udostępnienie informacji podatkowych, przesłucha świadków, w tym na przykład pracodawcę upadłego czy osoby bliskie, pozostające na jego utrzymaniu, a nawet powołać biegłego, etc.

Dopuszczalne jest wielokrotne zmienianie planu spłaty, ale łączny okres jego realizacji nie może trwać dłużej niż maksymalny czas przewidziany w prawie upadłościowym.

Zmiana planu spłaty wierzycieli na korzyść wierzycieli

Zmiana planu spłaty wierzycieli może nastąpić również na korzyść wierzycieli, a więc na niekorzyść upadłego.

W razie istotnej poprawy sytuacji majątkowej upadłego w okresie wykonywania planu spłaty wierzycieli, wynikającej z innych przyczyn niż zwiększenie się wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskiwanych z osobiście wykonywanej przez upadłego działalności zarobkowej, każdy z wierzycieli oraz upadły może wystąpić z wnioskiem o zmianę planu spłaty wierzycieli.

O zmianie planu spłaty wierzycieli Sąd orzeka po wysłuchaniu upadłego i wierzycieli objętych planem spłaty wierzycieli. Dodać trzeba, że przedmiotowe wysłuchanie nie ma dla Sądu charakteru wiążącego. To samo dotyczy stanowiska upadłego.

Na postanowienie w przedmiocie zmiany planu spłaty na korzyść wierzycieli przysługuje zażalenie. Tym samym, w przeciwieństwie do postanowienia o zmianie planu spłaty na korzyść upadłego Sądu drugiej instancji, w tym przypadku nie jest dopuszczalne wniesienie skargi kasacyjnej.

Zmiana planu spłaty może nastąpić także na korzyść tych wierzycieli, których wierzytelności powstałe przed ustaleniem planu spłaty wierzycieli zostały po jego ustaleniu stwierdzone prawomocnym orzeczeniem, ugodą zawartą przed sądem lub ostateczną decyzją. W grupie tej znajdują się wierzyciele, którzy nie zostali ujęci w planie spłaty wskutek braku zgłoszenia wierzytelności bądź odmowy uznania zgłoszonych wierzytelności na liście wierzytelności

Zaznaczyć trzeba, że poprawa sytuacji, stanowiąca podstawę dokonania zmiany planu, musi:

zaistnieć po ustaleniu planu spłaty,
mieć charakter rzeczywisty, a więc polegający na przykład na wpływie środków pieniężnych na rachunek bankowy upadłego. Tym samym nie może on być potencjalny, wynikający przykładowo z możliwości wzrostu jego dochodów wskutek podniesienia kwalifikacji,
być istotna, a więc w znaczący sposób wpływać na polepszenie się sytuacji ekonomicznej upadłego.

Podkreślenia wymaga fakt, że ustawodawca nie wskazał na czym może polegać zmiana planu spłaty na korzyść wierzycieli, pozostawiając to tym samym do każdorazowego uznania danego Sądu. Z praktyki orzeczniczej wynika, że może to przybrać postać:

podwyższenia wysokości spłat w stosunku do tych, które pierwotnie przewidywał plan spłaty. Skutkiem takiego rozwiązania będzie szybsza spłata wierzycieli przez upadłego,
skrócenia okresu spłaty wierzycieli. Skutkiem takiego rozwiązania będzie zwiększenie wysokości poszczególnych rat spłat dokonywanych przez upadłego,
podwyższenia sumy, jak ogólnie przypada do spłaty wierzycielom. W ten sposób ilość niespłaconych zobowiązań przez dłużnika ulegnie zmniejszeniu lub nawet całkowitej likwidacji.

Dodać trzeba, że Sąd może stosować wszystkie te sposoby łącznie.

Warunkiem dokonania przez Sąd zmiany planu spłaty na rzecz wierzycieli jest, aby w toku jego realizacji sytuacja ekonomiczna upadłego uległa poprawie na tyle, że będzie on mógł może on wykonać w całości wszystkie swoje zobowiązania, bądź zapłacić wyższe raty bez uszczerbku dla zaspokojenia sobie i rodzinie godnej egzystencji.

Zmiana planu spłat nie jest możliwa, jeśli poprawa sytuacji ekonomicznej upadłego wynika tylko i wyłącznie ze zwiększenia wynagrodzenia za pracę lub dochodów uzyskiwanych z osobiście wykonywanej przez upadłego działalności zarobkowej. Oznacza to, że nawet jeśli wynagrodzenie upadłego znacząco wzrosło lub uzyskał on dodatkowe źródło dochodu, poprzez na przykład podjęcie rentownej działalności gospodarczej, nie może to stanowić podstawy do zmiany planu spłaty wierzycieli.

Radosław Klonowski

wspólnik zarządzający Kancelarii Prawnej Adwokatów i Radców Prawnych Klonowski & Marek sp.k.

upadłość konsumencka, układ konsumencki, upadłość przedsiębiorcy, sprawy restrukturyzacyjne i upadłościowe

Kancelaria prawna Klonowski

tel. +48 22 300 89 89

kom. +48 794 470 000

kom. +48 882 200 100

SMS24: +48 608 500 100

od 2001 dla Was

bo każdy ma prawo do najlepszej obrony swych praw

Zmiana i uchylenie planu spłaty wierzycieli w upadłości konsumenckiej